2025 itibariyle, kripto ağlarının coin üretim mekanizmalarından (emission, blok ödülleri, işlem ücretleri vb.) para kazanıp kazanamaması, ağın ekonomik modeline, kullanım oranına ve tokenomics’e bağlı. İşte kârlı ve zarar eden ağların bir analizi:
Coin Üretiminden Kâr Eden Kripto Ağlar (2025)
1. Bitcoin (BTC) – Sınırlı Arz + Madencilik Gelirleri
- Kazanç Kaynağı:
- Blok ödülleri (halving sonrası 3,125 BTC/blok) + işlem ücretleri.
- 2024 halving’den sonra işlem ücretleri madenciler için daha kritik hale geldi.
- Neden Kârlı?
- Yüksek işlem hacmi (özellikle Ordinals/NFT benzeri aktivite) madencilere gelir sağlıyor.
- Kurumsal ETF akışları fiyatı destekliyor → madencilik karlılığı artıyor.
2. Ethereum (ETH) – PoS + Gas Ücretleri (EIP-1559 Yakma)
- Kazanç Kaynağı:
- Stake edenler yıllık %3-5 ödül alıyor.
- EIP-1559 ile işlem ücretlerinin bir kısmı yakılıyor (ETH deflasyonu).
- Neden Kârlı?
- DeFi, NFT ve L2’lerden gelen yüksek işlem hacmi, stake gelirlerini artırıyor.
- ETH fiyatı yükseldikçe validator kazançları da artıyor.
3. Solana (SOL) – Yüksek İşlem Hacmi + Düşük Maliyet
- Kazanç Kaynağı:
- Blok ödülleri (SOL enflasyonu) + işlem ücretleri.
- Neden Kârlı?
- Günde 30-50 milyon işlem ile küçük ücretler bile toplamda büyük gelir yaratıyor.
- Meme coin ve DeFi patlaması SOL talebini artırıyor.
4. BNB Chain (BNB) – Binance’in Yakma Mekanizması
- Kazanç Kaynağı:
- İşlem ücretleri BNB ile ödeniyor ve düzenli olarak yakılıyor (arz azalıyor).
- Neden Kârlı?
- Binance’in merkeziyetsiz borsası (DEX) ve oyun projeleri BNB kullanımını sürdürüyor.
5. Avalanche (AVAX) – Subnet’ler ve Stake Gelirleri
- Kazanç Kaynağı:
- Subnet’ler (özel blok zincirler) AVAX stake mekanizmasıyla gelir sağlıyor.
- Neden Kârlı?
- Kurumsal RWA (Real World Assets) projeleri AVAX’a talep yaratıyor.
Coin Üretiminden Zarar Eden veya Riskli Ağlar (2025)
1. Yüksek Enflasyonlu Eski PoW Coinleri (Dogecoin, Litecoin)
- Sorun:
- Madencilik maliyetleri > coin değeri (özellikle düşük fiyatlı dönemlerde).
- Litecoin ve Dogecoin’de blok ödülleri azalıyor, ancak kullanım düşük.
- Neden Zarar?
- Madenciler kârsızlık nedeniyle ağı terk edebilir → güvenlik riski.
2. Düşük Kullanımlı Eski Smart Contract Platformları (EOS, Tron)
- Sorun:
- EOS gibi projeler yüksek enflasyonla coin basıyor, ancak kullanım çok düşük.
- Tron’da işlem ücretleri çok ucuz → ağ geliri sınırlı.
- Neden Zarar?
- Token fiyatı düşükken stake ödülleri bile maliyetleri karşılamıyor.
3. Abandoned ICO Coinleri (Bazı 2017-2018 Projeleri)
- Örnekler:
- Qtum, NEO gibi bir zamanlar popüler olan ancak şimdi ölü ağlara dönüşen projeler.
- Neden Zarar?
- Geliştirici ve kullanıcı kaybı → coin üretimi anlamsız hale geliyor.
4. Merkezi Stablecoinler (USDT, USDC Hariç)
- Sorun:
- TUSD, USDP gibi stablecoin’ler kullanım kaybetti → basılan coinler kar getirmiyor.
- Neden Zarar?
- Faiz getirisi olmayan stablecoin’ler, issuer’a gelir sağlamıyor.
Sonuç: Hangi Ağlar Ayakta Kalacak?
- Kârlı Olanlar: Bitcoin, Ethereum, Solana, BNB, Avalanche gibi yüksek kullanımlı ve sağlam tokenomics’e sahip ağlar.
- Riskli/Zarar Edenler: Yüksek enflasyonlu, düşük kullanımlı veya modası geçmiş projeler (EOS, Litecoin, bazı stablecoin’ler).
Öngörü:
- Bitcoin ve Ethereum uzun vadede en güvenli kârlı modellere sahip.
- Solana ve Avalanche gibi yüksek performanslı ağlar, kullanım arttıkça kârlılığını sürdürecek.
- Eski PoW coinleri (LTC, DOGE) madencilik gelirleri düştükçe zorlanabilir.